Όλοι μας, σε κάποια φάση της ζωής μας, έχουμε συναναστραφεί με τοξικούς ανθρώπους στο φιλικό, οικογενειακό, προσωπικό ή εργασιακό περιβάλλον. Ποιους όμως ονομάζουμε τοξικούς ανθρώπους; Με τον όρο αυτό αναφερόμαστε στα άτομα εκείνα που η συναλλαγή μαζί τους επιφέρει σημαντική συναισθηματική-ψυχική επιβάρυνση.

Τους τοξικούς ανθρώπους τους διακρίνει μία επικριτική διάθεση για όλους και για όλα τα γεγονότα. Έχουν την τάση να επιρρίπτουν τις ευθύνες στον περίγυρό τους και να μεταδίδουν αρνητικά συναισθήματα, όπως απαισιοδοξία, ματαιότητα και μιζέρια. Είναι επίμονοι μέχρι να ακούσουν τις απολογίες των ατόμων που σχετίζονται μαζί τους, έτσι ώστε να ικανοποιήσουν τον υπέρμετρο εγωισμό τους.Χαρακτηρίζονται συχνά από υπερβολικές δραματοποιήσεις και έντονη συναισθηματική φόρτιση.Μάλιστα, αν αντιληφθούν πως οι άλλοι τους έχουν συμπονέσει ή δικαιολογήσει για τη χειριστική τους συμπεριφορά,τείνουν να καταλαμβάνουν περισσότερο χώρο στη ζωή των άλλων και αργότερα προβαίνουν σε συναισθηματικούς εκβιασμούς για να πετύχουν τους προσωπικούς τους στόχους.

Οι τοξικοί άνθρωποι επιδιώκουν να είναι στο επίκεντρο της προσοχής. Για εκείνους, μία σχέση έχει αξία μόνο όταν το ενδιαφέρον επικεντρώνεται αποκλειστικά στα δικά τους προβλήματα και ανησυχίες. Αποφεύγουν συνειδητά να αναλάβουν το προσωπικό μερίδιο ευθύνης σε εντάσεις ή συγκρούσεις. Δημιουργούν ενοχές, τις οποίες διαιωνίζουν μέσα από έναν φαύλο κύκλο εντάσης, επικριτικότητας και κατηγοριών. Η σύγκρουση μαζί τους θυμίζει λαβύρινθο : όσο μεγαλύτερη είναι η ένταση που αναπαράγεται, τόσο πιο δύσκολη γίνεται η διαφυγή από αυτόν. Έχουν την «ικανότητα» να παρασύρουν τον συνομιλητή τους σε έναν μονόδρομο ψυχικής έντασης, με απώτερο σκοπό την προσωπική τους κυριαρχία στη σχέση.

Μέσα από τη χειριστική τους συμπεριφορά, σαμποτάρουν την προσωπική ανάπτυξη του άλλου. Συγκεκριμένα, υπονομεύουν την αυτοπεποίθησή του, προκαλώντας αισθήματα αυτοαμφισβήτησης και μειώνοντας την πίστη στις ικανότητές του. Μια άλλη συνήθης τακτική τους είναι η αθέτηση υποσχέσεων, καθώς και η χρήση ψεύδους, προκειμένου να εξυπηρετήσουν δικά τους συμφέροντα.

Η διατήρηση μιας σχέσης με τοξικό άτομο μοιάζει με παγίδα κινούμενης άμμου: στην αρχή υπάρχει η ψευδαίσθηση ότι ελέγχεις την κατάσταση, αλλά σύντομα συνειδητοποιείς ότι ο φαύλος κύκλος της έντασης σε έχει «βυθίσει» ακόμη περισσότερο και σε έχει ψυχικά «ακινητοποιήσει».

Γεννάται λοιπόν, το εύλογο ερώτημα: «Πώς μπορούμε να προστατεύσουμε τον ψυχισμό μας από την επιρροή των τοξικών ανθρώπων;» Η απάντηση βρίσκεται στην ενίσχυση της συναισθηματικής μας επίγνωσης, ώστε να αναγνωρίζουμε εγκαίρως σημάδια δυσφορίας και ψυχικής έντασης κατά την αλληλεπίδραση με τέτοια άτομα. Όταν δεν είναι εφικτή η διακοπή της σχέσης – όπως στην περίπτωση ενός συγγενικού προσώπου ή συναδέλφου – είναι σημαντικό να θέτουμε σαφή όρια και να περιορίζουμε τη σχέση σε τυπικό επίπεδο.

Στις περισσότερες περιπτώσεις, η απομάκρυνση και η διακοπή κάθε μορφής επικοινωνίας αποτελούν την καλύτερη επιλογή για να προστατεύσουμε τη ψυχική μας ισορροπία και ευημερία.

Η ψυχική ισορροπία είναι δικαίωμα όλων μας. Η απομάκρυνση από τοξικά άτομα δεν είναι πράξη εγωισμού, αλλά ένδειξη σεβασμού προς τον εαυτό μας. Εάν δυσκολεύεστε να οριοθετήσετε ή να απομακρυνθείτε από μια τέτοια σχέση, η υποστήριξη από έναν ειδικό ψυχικής υγείας μπορεί να αποτελέσει σημαντικό βήμα ενδυνάμωσης και προσωπικής απελευθέρωσης.