Όλοι μας έχουμε βιώσει φόβο, καθώς ο φόβος είναι ένα από τα βασικά πρωτογενή συναισθήματα, μαζί με τη χαρά, τη λύπη, τον θυμό, την έκπληξη και την αποστροφή. Η αίσθηση του φόβου και η αντίδρασή μας όταν φοβόμαστε είναι το αποτέλεσμα ενός σύνθετου συνδυασμού βιολογικών μηχανισμών και αναμνήσεων. Με αυτή την έννοια, ο φόβος είναι μια φυσιολογική αμυντική αντίδραση, που προκαλείται όταν συνειδητοποιήσουμε έναν πραγματικό κίνδυνο ή απειλή.

Υπάρχουν, όμως, και οι θεμελιώδεις φόβοι, που αποτελούν την κληρονομιά της ανθρώπινης εμπειρίας μας, όπως ο φόβος της αλλαγής, της απόρριψης, της εξαφάνισης και του θανάτου.

Ο φόβος, όμως, μπορεί να εκδηλωθεί και ως μία εσωτερική κατάσταση έντασης – άγχους, που βιώνουμε χωρίς την ύπαρξη μίας εξωτερικής απειλής, την οποία, ωστόσο, αντιλαμβανόμαστε ως αναπόφευκτη και μη ελέγξιμη.

Τι συμβαίνει, λοιπόν, όταν ο φόβος συνεχίζει να υφίσταται ενώ δεν υπάρχει πραγματικός κίνδυνος;
Σε τέτοιες περιπτώσεις, όπου ο φόβος παραμένει χωρίς την ύπαρξη πραγματικής απειλής, μετατρέπεται σε φοβία και δημιουργεί δυσλειτουργία στην καθημερινή ζωή του ατόμου. Η φοβία είναι ένας επίμονος φόβος, που πυροδοτείται από κάποια συγκεκριμένη κατάσταση ή αντικείμενο και συνδέεται με την αντίληψη κινδύνου. Συνοδεύεται από μη ελέγξιμη φοβική συμπεριφορά και έντονη ανάγκη αποφυγής.

Υπάρχουν πολλών ειδών φοβίες, όπως:
- Φοβίες που σχετίζονται με τις αισθήσεις: κλειστοφοβία, αγοραφοβία, υψοφοβία.
- Φοβίες που σχετίζονται με κοινωνικές καταστάσεις: κοινωνική φοβία, φόβος για την επιτυχία, την αποτυχία, την αλλαγή.
- Φοβίες που σχετίζονται με την υγεία, τα ζώα, τα αντικείμενα ή τα καιρικά φαινόμενα.

Οι φοβίες μας υπάρχουν είτε ως απόρροια ανεπίλυτων ενδοψυχικών συγκρούσεων που βιώνουμε ασυνείδητα, είτε ως αποτέλεσμα λανθασμένων πεποιθήσεων ή σχημάτων που διαμορφώθηκαν στην παιδική ηλικία και «συμπορεύονται» με εμάς. Ο ψυχαναλυτής Donald Winnicott είχε πει: «Πες μου τι φοβάσαι και θα σου πω τι σου έχει συμβεί…».

Όλοι οι άνθρωποι φοβούνται ή θα φοβηθούν σε κάποια φάση της ζωής τους. Η αντιμετώπιση του φόβου και των φοβιών δεν επιτυγχάνεται με απώθηση ή άρνηση. Μέσω της θεραπείας, οι φόβοι μας μπορούν να γίνουν σύμμαχοί μας, ώστε να ανακαλύψουμε άγνωστες – αχαρτογράφητες πτυχές του ψυχισμού μας, και να μπορέσουμε να χαρούμε την καθημερινότητά μας, διατηρώντας σύνδεση με τον ισορροπημένο εαυτό μας, χωρίς την αποσταθεροποίηση που προκαλούν οι φοβίες.